Niet enkel de kerken zitten voor een groot stuk nog op slot, maar ook heel wat cultuurhuizen. Je kan wel naar een museum gaan, maar een toneelstuk, een opera of een concert bijwonen is nog niet onmiddellijk voor morgen. Gelukkig bieden de digitale mogelijkheden enig soelaas en kan de cultuurliefhebber momenteel heel wat streamings meepikken. Zo ging afgelopen zaterdag de ‘live operafilm’ in première van Purcells ‘Dido and Aeneas’ bij Opera Ballet Vlaanderen. Deze voorstelling is tegen de prijs van 10 euro nog tot 8 mei te bekijken (een ticket hiervoor koop je hier: https://ticketing.operaballet.be/nl/saleflow/event/d466474d-2a5e-eb11-9115-0050568404ef/auto/area/14991c1c-e542-eb11-9114-0050568404ef/select). Voor deze barokke kameropera baseerde Henry Purcell zich op de Aeneas van Vergilius (je kent het verhaal wellicht nog wel uit de ‘poesies’, het voorlaatste jaar van de humaniora). De Carthaagse koningin Dido valt als een blok voor de Trojaanse prins Aeneas. Ze trouwen, maar door de tussenkomst van een boze tovenares en een handvol heksen komt er een kink in de kabel, met als gevolg dat Dido haar Aeneas niet meer wil zien en de dood verkiest. Op dat dramatische moment zingt ze haar beroemde aria ‘When I am laid in Earth’, wellicht één van de meest ontroerende opera-aria’s ooit (sommigen spreken wellicht liever van een echte ‘tearjerker’). Het staat bekend als ‘Dido’s Lament’, vertaald ‘Dido’s klaagzang’. Vooral het voortdurend terugkerende ‘remember me’ kan geen mensenhart onberoerd laten. Onlangs nam Annie Lennox, bekend van ‘The Eurythmics’, de aria op samen met de ‘London City Voices’ in een digitale coronaversie. Het werd een eigentijdse versie van Dido’s treurzang, en zelfs na 332 merk je dat het nog steeds niets van zijn kracht heeft ingeboet. Je kan het hier beluisteren en bekijken. Het lied past perfect in de tijd waarin we leven, en kan als een eerbetoon gezien worden aan de vele slachtoffers die er ondertussen al wereldwijd gevallen zijn tijdens deze pandemie en wiens namen we niet mogen vergeten. Nooit mogen we gewoon geraken aan de cijfers die we elke dag over ons uitgestort krijgen, God behoede er ons voor. Lennox ziet dit lied ook als een kreet van onze stervende planeet. Het is alsof de aarde zelf schreeuwt ‘remember me’, zegt ze, want we weten allemaal dat we onze levenswijze dringend moeten veranderen als we onze planeet willen redden, maar toch doen we er bitter weinig aan. En de ganse coronacrisis heeft niet geholpen om de aandacht voor de ecologie hoog op de agenda te zetten. Daarom dit lied en deze noodkreet van Moeder Aarde, opdat we niet zouden vergeten wat ons te doen staat, ook als christen, want deze aarde en heel de schepping is ons door God toevertrouwd.
When I am laid, am laid in earth, may my wrongs create No trouble, no trouble in, in thy breast Remember me, remember me, but ah Forget my fate
(Vrije vertaling: Als ik straks in de aarde gelegd wordt, laat dan datgene wat ik verkeerd heb gedaan bij jou geen onrust veroorzaken. Vergeet mij niet, vergeet mij niet, maar ach! – vergeet mijn lot.)
Meestal stellen we de vraag anders of wordt ze ons anders gesteld: “Hoe gaat het met jou?”. Ik weet niet welk antwoord u meestal geeft, maar het mijne is doorgaans: “Goed. Dank je.” Vaak klopt dit antwoord maar op sommige momenten minder of helemaal niet. Maar dat openhartig aan iedereen vertellen is een andere zaak. Er is een groot vertrouwen nodig in de persoon aan wie ik durf toevertrouwen hoe het echt met me gaat. Daarom is het een grote rijkdom om zo’n mensen te kennen. Daarvoor ben ik zeer dankbaar. Ik hoop dat ieder van jullie die rijkdom mag ervaren, in deze coronatijen nog meer dan anders misschien. Ik geloof ook dat God mij elke dag die vraag stelt: “Hoe gaat het nu écht met jou?”. In volle vertrouwen kan ik bij Hem terecht met alle vragen, alle zorgen maar ook met alle vreugde en dankbaarheid. En Hij wacht geduldig; ik hoef niet altijd dadelijk te antwoorden.
Deze wat verrassende uitspraak tekende ik vorige week op uit de mond van een toevallige gesprekspartner. Het ging met name over iemand die uit een moeilijke periode van ziekte kwam en danig was afgemat door de medicatie, dat geen 'uitrusten' de vermoeidheid kon wegnemen. Gelukkig was dat ondertussen voorbij, want niet alleen ging de vermoeidheid weg; de energie was weergekeerd, met dus nu de enthousiaste vaststelling dat er bij het opstaan 's morgens blijdschap was omdat de werktafel er uitnodigend bij lag... Het trof mij. Hoeveel mensen trekken er niet, dag in dag uit, met lemen voeten naar het werk? Hoeveel mensen, die nu bezig zijn met het verplichte covid telewerk thuis, zijn er niet die juist een diepe afkeer hebben van hun werktafel thuis waaraan ze 'de hele dag' 'gekluisterd' zitten? Kan het waar zijn dat als je in een diepe nacht hebt gezeten, zelfs deze door velen als saai aangevoelde bezigheden, in als eentonig ervaren omgeving, bron kunnen zijn van echte blijdschap? Ik moet zeggen dat ik toch wat verbluft ben. Ach... zullen we nog wat zeuren omdat de restaurants niet open gaan? Zullen we nog wat klagen over het gebrek aan culturele manifestaties, of, nog veel erger: het feit dat we van de mogelijkheid beroofd zijn om om in de kerk te kunnen vieren? Ik wil dat allemaal zeker niet ridiculiseren: natuurlijk zijn al die dingen belangrijk en de pijn die we voelen omdat dit alles er niet is, is ook echt. En toch. Een beetje perspectief kan helpen om de zaken toch wat anders te zien. Zou het echt noodzakelijk zijn dat iemand zo heel diep gezeten heeft vooraleer hij of zij kan blijdschap vinden in het alledaagse? En als we ons nu eens zouden toeleggen op de kunst van het "gelukkig zijn"? Ik heb alvast wel een ideetje in welke richting ik het zou gaan zoeken...
Mysterie. Enkele parochianen melden mij dat een foto van een steen met een afbeelding van ‘De Kat’ (‘Le Chat’) van Philippe Geluck in de muur aan de trappen van de bovenkerk van Stokkel de ronde doet op facebook. U kent de stripfiguur ‘De Kat’ wel: een gezette kat in kostuum die niet verlegen is om een gevatte of absurde uitspraak. Ik ga kijken aan de muur in kwestie, maar daar is niets meer te zien. Onze webmaster zet de foto op de facebook-pagina van de Pastorale Eenheid Etterbeek-Woluwe. Er komen heel wat likes. Iemand merkt op dat het steentje daar waarschijnlijk geplaatst is door een ‘kat-holiek’ persoon of door iemand die dacht dat de kerk van Stokkel een ‘kat-hedraal’ is. Iemand anders meent te weten dat het om een plaatselijke kunstenares gaat die steentjes met stripfiguren her en der op onverwachte plaatsen in Sint-Pieters-Woluwe zet. Het is niet duidelijk of de vinder het steentje mag meenemen of dat de kunstenares er een foto van maakt en het steentje zelf weer meeneemt. In elk geval, de foto heeft ons wat afleiding bezorgd en ons doen glimlachen. En dat doet deugd in deze tijden. We mogen blij zijn met mensen die een beetje humor brengen in onze samenleving. En we kunnen dat zelf ook al eens proberen te doen, op onze manier. We hoeven niet allemaal steentjes in muren te steken, maar een glimlach brengen op het gelaat van de ander, kunnen we wel. Al is het maar gewoon door zelf eerst te glimlachen. Zo dragen we allemaal ons steentje bij om het leven leefbaarder te maken.
Sinds een paar maanden ben ik de eigenaar van een computerbril. Mijn multifocale glazen deden het veraf en dichtbij nog heel goed maar de focus krijgen tussenin was moeilijk geworden, de lettertjes op mijn computerscherm waren troebel. Lang leve de computerbril, het is een zalig gevoel, nu kan ik weer focussen en zie ik alles weer helder en klaar.
Elke dag lees ik het evangelie van de dag. Tegenwoordig is dat heel eenvoudig, je krijgt het iedere morgen in je mailbox, je moet er geen moeite voor doen. Het lezen op zich is met mijn nieuwe bril geen probleem maar wat je er mee doet is niet zo evident. Er zijn van die dagen dat ik geen binding vind met het evangelie en na het lezen heel kort even stil sta en dan gewoon verder ga met mijn werk. Andere dagen word ik geraakt door een zin, een woord of een gedachte en kan ik zonder moeite bij het evangelie verwijlen. Er zijn ook van die dagen van willen maar niet kunnen... honderd en één excuses zoek ik dan om het niet te doen. Heb valt mij moeilijk om te focussen. Lastig is dat. Maar weet je, als je er dan in slaagt om vol te houden dan voel je je nadien soms als herboren. Ik heb al mogen ervaren dat de momenten dat ik doorzet, ik achteraf meer kracht en energie heb om de dingen aan te pakken. Wanneer ik een herkenning vind, een 'aha' gedachte of een woord van bemoediging, dan heb ik achteraf vaak een gevoel van innerlijke vreugde.
Die innerlijke vreugde wens ik u graag toe. De moed om door te zetten en een computerbril, om klaarder te zien wanneer je het evangelie leest, wanneer je een moeilijke beslissing moet nemen, wanneer je een keuze moet maken,...
Zondag 25 april : Vierde Paaszondag – B (Johannes 10,11-18) Op de vierde paaszondag lezen we als evangelie geen verrijzenisverhaal meer in de eigenlijke zin, maar luisteren we naar de levende Jezus die aan zijn leerlingen en dus aan ons de betekenis van zijn zending en van zijn dood en verrijzenis uitlegt. « Ik ben de goede herder » zegt Jezus ons vandaag. Een herder leidt zijn schapen, hij brengt hen naar goede weidegrond, hij zorgt voor hen. Hij laat zijn schapen niet in de steek als er gevaar dreigt. Maar vooral : « de goede herder geeft zijn leven voor zijn schapen ». Dat is het wat Jezus heeft gedaan. Op het kruis heeft Hij zijn leven voor ons gegeven. Zijn sterven is niet vergeefs geweest. Het is niet ‘op niets’ uitgedraaid. Hij is verrezen. God heeft getoond dat Hij sterker is dan dood en kwaad. Dood en kwaad hebben niet het laatste woord in deze wereld. Maar ook niet in ons persoonlijk leven. Het mysterie van Jezus’ kruisdood is voor elk van ons begin van nieuw leven. En dat nieuwe leven ‘beleven’ we in een persoonlijke relatie met de levende Christus. « Ik ken de mijnen en de mijnen kennen Mij » zegt Jezus dan ook. « De mijnen » is een letterlijke en oude vertaling die slaat op de schapen, dus op ons : ‘Ik ken mijn schapen, Ik ken de mensen die bij Mij horen’ zegt Jezus dus. « Kennen » in de Bijbel heeft een interpersoonlijke betekenis. Zoals wij ook zeggen van twee mensen die een relatie begonnen zijn : ‘ze hebben kennis’. Precies zo is het met onze relatie met Jezus : wij mogen leven in een liefdesrelatie, een vriendschapsrelatie met Hem. En onze relatie met Jezus ligt in dezelfde lijn als de relatie van Jezus met zijn Vader : « Ik ken de mijnen en de mijnen kennen Mij, zoals de Vader Mij kent en en Ik de Vader ken ». Christen-zijn is veel meer dan het aanvaarden van een aantal principes of waarden. Het is ‘kennis hebben’ met Jezus en door Hem met de Vader. En vanuit die relatie naar onze medemensen gaan. Omwille van het evangelie van de Goede Herder is de vierde paaszondag ook ‘roepingenzondag’ geworden. We denken aan hen die geroepen en gezonden zijn om op een specifieke manier mee te werken met Jezus, de Goede Herder, als priester, diaken, pastorale werker of werkster… Maar we worden er evenzeer van bewust gemaakt dat elke christen is geroepen om te ‘herderen’ met Jezus : om herder en herderin te zijn voor de anderen, om voor elkaar te zorgen, in Jezus’ Naam.
Heb jij afgelopen weekend ook gekeken naar de uitvaart van Prins Philip? En was jij er ook zo van onder de indruk? Ik in ieder geval wel. En afgaande op de reacties van sommige mensen rondom mij ben ik niet de enige. Heel de dienst getuigde van een enorm geloof en een ontzettend sterk gevoel voor ritualiteit. De prins had de dienst zelf helemaal voorbereid, inclusief de teksten en de muziek. Vooral ook dit laatste was indrukwekkend. Er waren slechts vier zangers in een haast lege ruimte, maar ze zongen werkelijk de sterren van de hemel. Heel de dienst toonde nog eens hoe belangrijk muziek is in de liturgie. Vergeef me de vergelijking, maar liturgie zonder muziek is alsof je de douchescène van Hitchcock’s ‘Psycho’ zou bekijken zonder de schurende vioolklanken die er onder steken. Muziek is een wezenlijk onderdeel van een geslaagde liturgie die het hart verheft (‘sursum corda’ zoals dat in de liturgie heet en waartoe de voorganger ons uitnodigt met ‘verheft uw hart’), iets waartoe afgelopen zaterdag natuurlijk ook de schitterende setting van de Saint-George kapel in Windsor in grote mate toe bijdroeg. Al deze zaken tillen de liturgie op tot ongekende hoogtes, tot in de hemel en tot bij God zouden we kunnen zeggen. Het zijn als draden die samen een schitterend wandtapijt vormen. Muzikaal hoogtepunt tijdens de uitvaart van de Duke of Edinburgh was zonder twijfel psalm 104, een compositie van William Lovelady speciaal door prins Philip aangevraagd en voor het eerst opgevoerd bij zijn 75steverjaardag. Een wondermooie toonzetting waar je werkelijk kippenvel van krijgt. Je kan hier luisteren en kijken naar hoe het zaterdag werd uitgevoerd. Ongebruikelijk eigenlijk om zo’n psalm te zingen tijdens een uitvaart, maar o zo mooi en passend. Het is een psalm die op de eerste plaats God dankt (telkens komt het refrein ‘My soul give praise unto the Lord of heaven’ terug, wat betekent ‘Prijs, mijn ziel, de Heer!’). Je moet de tekst maar eens opzoeken, ze is wat te lang om hier in deze blog mee te geven. God wordt gedankt en geprezen om de hele schepping, om de hemel en de aarde, om de bergen en de beken, om de dieren op het veld en de vogels in de lucht, om de wijn en het brood, om de arbeid die wij als mens mogen verrichten. Een lied dus van dankbaarheid voor de schepping die ons omringt en die ons door God geschonken wordt. Het weerspiegelde ook de grote verbondenheid van prins Philip met de natuur. Misschien kan het ontluiken van de natuur die we in deze lentedagen zien ons ook aanzetten tot diepe dankbaarheid. En laten we ons hierbij maar gerust inspireren door deze schitterende psalmmuziek.
Een oproep om een sabbatmaand in te lassen? Zou misschien nog niet zo’n slecht idee zijn na meer dan een jaar coronacrisis. Maar het zit er niet in, er is nog werk aan de winkel. En toch is het een oproep die deze dagen in de media verschijnt: ‘Doe niets voor de natuur. Maai mei niet!’ Want lang gras zorgt voor meer biodiversiteit en beter bestand tegen droogte. Als ik naar onze tuin kijk dan moet ik toegeven dat het zeker geen Engels gazon is maar dat hoeft ook niet. Nu kan ik genieten van de bloemen die er spontaan in groeien en bloeien. ‘Noem het geen onkruid’, las ik onlangs, ‘maar spontane plantengroei.’ De klimaatverandering is ook mijn zaak, al ben ik maar een kleine schakel in de keten. Ik merk dat ik door de vele wandelingen in deze coronatijd op een andere manier naar de natuur ben gaan kijken: met veel meer bewondering en besef hoe belangrijk die is voor ons welzijn. God nodigt mij uit om mee zorg te dragen voor zijn schepping! Een vriendin stuurt heel regelmatig filmpjes, cartoons en dergelijke door. Humor helpt zeker om deze coronatijden door te komen. Maar af en toe zit er ook een mooie tekst bij, een doordenkertje. Zo ook dit filmpje.
Mijn oog valt op een soort advertentie van een website voor werkzoekers. "4 stappen om zélf een positieve mindset te creëren", staat er. Het prikkelt mij: als iemand met een goede boodschap komt, is dat uiteraard positief. Goede boodschappen mogen er altijd méér zijn! Toch bekruipt mij een ongemakkelijk gevoel. Waarom pakt een website met vacatures - die op zichzelf een commerciële instelling is, dus als doel heeft om winst te maken - uit met een actie om mij een positievere mindset te bezorgen? Hebben ze daar misschien zelf voordeel mee en welk voordeel is dat dan? Het zal wel zo zijn dat iemand die positief in het leven staat "overal" meer kansen krijgt, dus ook op de arbeidsmarkt. Iemand die het goed doet op de arbeidsmarkt, zal zeker wel vaker een website met vacatures bezoeken en daar dus voor winst zorgen en dus is de cirkel rond: mijn ingesteldheid bepaalt mee hun winst. Het is misschien naïef van mij, maar ik zou liever hebben dat iemand geïnteresseerd is in mijn mindset omwille van mijzelf - uit bekommernis om mijn geluk - want een positieve ingesteldheid heeft vooral heel veel met persoonlijk geluk te maken - en niet met een of ander eigenbelang. Ik heb er natuurlijk geen enkele moeite mee dat een commerciële instelling winst wil maken, maar moet dat met mijn geluksgevoel? Het lijkt wat op dat oude spreekwoord: "Als de vos de passie preekt, boer, let op uw ganzen!" Er komt mij een woord van Jezus voor de geest: "Dit zeg ik u opdat mijn vreugde in u moge zijn en uw vreugde volkomen moge worden!" (Joh 15,11). Hij is dus ook geïnteresseerd in mijn mindset en Hij doet het gratis, uit bekommernis om mijn welzijn, zonder bijgedachten. Toch nog niet zo gek, dat evangelie...
Het bekendste schilderij in Nederland is ‘de nachtwacht’ van Rembrandt van Rijn. Het hangt in het Rijksmuseum in Amsterdam. Rembrandt maakte het af in 1642. Het stelt op levensgrootte een compagnie van de schuttersgilde van Amsterdam voor: vooraanstaande burgers die instonden voor de verdediging van de stad. Het is een prachtig schilderij, heel levendig, waarbij het spel tussen licht en donker treffend is. Je zou dit schilderij het hoogtepunt van de schilderkunst van Rembrandt kunnen noemen. Uiteraard komen heel veel mensen uit binnen- en buitenland dit schilderij bewonderen. Het is de ‘topper’ van het Rijksmuseum. Maar natuurlijk is museumbezoek in deze coronatijd niet vanzelfsprekend, en al zeker niet voor oudere mensen en mensen uit risicogroepen. Daarom heeft men een mooi initiatief genomen: een zeer gelijkende replica van het schilderij op ware grootte wordt opgesteld in een woon-en zorgcentrum of zelfs in een ziekenhuis en vrijwilligers komen uitleg geven aan de bewoners of patiënten. Op die manier hebben vorig jaar meer dan 10.000 oudere of kwetsbare mensen het schilderij kunnen zien. Ze kunnen het van dichtbij bewonderen, krijgen er de nodige uitleg bij en kunnen vragen stellen. Dat is voor velen van hen een bijzondere ervaring. Er zijn meerdere replica’s, die van de ene locatie naar de andere worden gebracht. Het initiatief is een enorm succes en heeft al meerdere prijzen gekregen. ‘Kan kunst de wereld redden?’ vraagt men zich wel eens af. Ze kan in elk geval wat licht en inspiratie brengen in ons bestaan. En blijkbaar ook in het bestaan van oudere en zieke mensen. Het bekendste schilderij van Vlaanderen is het ‘Lam Gods’ van de gebroeders Van Eyck. Het bevindt zich in de Sint-Baafskathedraal van Gent en is onlangs overgebracht naar een ultramodern bezoekerscentrum dat nu ingericht is in de sacramentskapel van de kathedraal. Wie neemt het initiatief om met een replica van het Lam Gods ‘on tour’ te gaan naar onze woon- en zorgcentra? Dat zou nog eens positief nieuws zijn!
Toen ik in 1980 van het West-Vlaamse platteland naar Schaarbeek verhuisde, de liefde volgen zoals ze dat zeggen, was dat voor mij een harde tijd. Van den boerenbuiten naar de Gallaitstraat op een zolderkamer op de derde verdieping, het verschil kon niet groter zijn. En toch... Na een tijdje heb ik lieve mensen ontmoet, mensen waar ik kon thuis komen, waar ik mezelf kon zijn, waar ik niet afgerekend werd op wat ik zei en die mij ook de vrijheid gaven om op mijn ritme het leven te ontdekken. Vrienden voor het leven, en ik mag ook zeggen, zij was als een moeder voor mij in Brussel. Vorige week is haar man overleden en ik kon niet naar haar toe. Dan ondervind je aan de lijve hoeveel leed heel wat mensen hebben moeten dragen het laatste jaar. Gisteren drong het pas echt tot me door. Ik had een off day. Wat doe je dan op zo'n dag? Ik ben beginnen foto's kijken. Nee, niet van mijn vrienden, want daar heb ik zelfs geen foto's van, maar van mijn kinderen en kleinkinderen. En weet je, dat doet deugd, het is als zalf op de wonde. Als je verhalen, de gelukkige momenten van vroeger opnieuw kan beleven dan besef je dat tijd en ruimte maar relatief zijn. Het maakte mij dankbaar. Soms moet je pijn voelen vooraleer je je bewust wordt van het mooie dat je ook heb mogen ontvangen. En dat er nog steeds is, ook al kan je het nu niet grijpen. Het heeft mij in ieder geval terug de energie gegeven om verder te gaan. Ik geloof in het licht aan het einde van de tunnel. Ik geloof in het 'Licht' en de weg die nodig is om daar te komen.
Zondag 18 april : Derde Paaszondag – B (Lucas 24, 35-48)
De paastijd duurt van Pasen tot en met Pinksteren. Vijftig dagen lang. Elk zondag in deze tijd is een ‘paaszondag’. Dus zijn we nu aan de derde paaszondag, de tweede na Pasen. Het evangelie van deze zondag is het vervolg van het bekende evangelie van de Emmaüsgangers, dat in het A-jaar wordt gelezen. Dat was dus vorig jaar. Dit jaar vernemen we wat er is gebeurd toen de leerlingen van Emmaüs hun verhaal hadden gedaan aan de apostelen. Ook zij mogen nu ervaren dat Jezus leeft. Hij komt « in hun midden », vertelt de evangelist. En om te bewijzen dat het echt Jezus is en geen spook, vertelt het evangelie verder hoe Jezus de wonden in zijn handen en zijn voeten toont en iets eet. En Hij legt aan zijn apostelen uit dat het lijden, sterven en verrijzen van de Messias al aangekondigd werd in de Schriften. Zijn dood is begin van nieuw leven. God heeft in Jezus getoond dat Hij sterker is dan dood en kwaad en wil dat ook in ons bestaan waarmaken. Dat is groot nieuws : dat moet aan alle volken, aan heel de wereld verkondigd worden. « Te beginnen met Jeruzalem moet gij van dit alles getuigen » zegt Jezus. En de apostelen zijn eraan begonnen. En hun werk gaat nog steeds verder. Ook vandaag nog getuigen wij, christenen, overal ter wereld en in verbondenheid met de opvolgers van de apostelen dat Jezus leeft en dat ieder mens geroepen is om te leven met Hem. Hij geeft ons steeds weer een nieuw begin, een nieuwe start. Ook doorheen deze coronatijd. Pastor Benno.
Tijd voor een echt paaslied! Het is trouwens nog altijd paastijd, en dit tot Pinksteren. Graag sta ik vandaag even stil bij één van de mooiste Nederlandstalige paasliederen die ik ken, met name “De steppe zal bloeien” op tekst van Huub Oosterhuis en melodie van Antoine Oomen. Je kan het lied hier beluisteren in een versie van Lenny Kuhr. De tekst van dit lied is gebaseerd op een passage uit de profeet Jesaja (Jes 35, 1-10). Het lied spreekt over een dorre steppe die weer vruchtbaar wordt, een wereld die wordt herschapen, een plek waar onvrijheid aan zijn einde komt. Er wordt gezongen over ballingen die terugkeren. Er is sprake van rijkgevulde schoven. De tijd van schaarste en onzekerheid is voorbij! Het volk dat zaaide in tranen keert terug met lachen en juichen. Er is reden tot feest! Mensen die de indruk hadden dat ze onder stenen bedolven waren geraakt, dat hun bronnen opgedroogd waren, dat ze levend dood waren: ze krijgen een blik op een nieuwe toekomst. Wat dood is herleeft. Dode, sta op! Ja, wij zullen opstaan en lachen en juichen en leven. Het is een hand die ons wenkt, een stem die ons roept. Het is God zelf die in staat is om de wanhoop te doen keren. Een echt verrijzenislied dus: God die de mens terug doet opstaan en nieuw leven geeft. Soms zou je bij het beluisteren van dit lied het gevoel krijgen dat het over ons nu gaat. Want na meer dan een jaar ballingschap krijgen we de indruk dat er een nieuwe morgen daagt, dat er toekomst is, of zoals minister Vandenbroucke begin dit jaar zei dat ‘het rijk der vrijheid weer in zicht is’. Momenteel is het vooral het vaccin dat ons zicht geeft op die nieuwe toekomst, dat is waar. Maar is God ook niet werkzaam doorheen dit alles? Is God niet aanwezig in al het goede dat wij tot stand brengen? Hij heeft ons een verstand geschonken met de opdracht om daarmee deze aarde bewoonbaar te maken. Is Hij dan ook niet daar waar wij bijvoorbeeld via wetenschap van deze wereld een betere plek maken? God werkt doorheen ons, ook doorheen alle kennis waartoe we vandaag de dag in staat zijn. Je zou dus voorzichtig en schroomvol kunnen zeggen dat ook dit vaccin op de één of andere manier met Hem te maken heeft, en dat de ontwikkeling van dit vaccin in zekere zin als een verrijzenisgebeuren beschouwd kan worden. Door dit vaccin geven en krijgen wij als mensen als het ware nieuw leven. En worden wij in deze paastijd niet uitgenodigd om onze ogen te openen voor alle tekens van verrijzenis? Welnu, dit jaar hoeven we die tekens echt niet ver te gaan zoeken. En wij, we kunnen er God enkel voor danken! Is eens iets anders dan klagen en zeuren, want aan dat laatste is er vaak geen gebrek.
Heeft u ook al een eerste gratis prikje gehad? Of misschien al twee? De vaccinatiecampagne is in een versnelling hoger geraakt. Vorige vrijdag mocht ik mijn eerste prik halen. Wees gerust, het is helemaal niet mijn bedoeling om hier een betoog te houden voor vaccinatie of tegen. Wat mij getroffen heeft, naast de zeer goede organisatie, was de vriendelijkheid bij onthaal en begeleiding. Vele vrijwilligers zetten zich in in de vaccinatiecentra. Vorige zondag waren voor het eerst ook enkele centra open. Toen ik rond 11 uur naar de kerk van de heilige familie reed om te zorgen voor het onthaal, hoorde ik op de radio enkele enthousiaste vrijwilligers aan het woord. Ik vond het enorm bemoedigend om hen te horen vertellen waarom ze kwamen helpen. Gratis! Er is zoveel dat we op die manier ontvangen van anderen en aan anderen kunnen geven. Het hoeven geen spectaculaire dingen te zijn, gelukkig maar! Terwijl ik dit aan het schrijven ben, denk ik terug aan verhaal dat in de catechese aan bod kwam. ‘Een Normandisch dorpje was tijdens WO II zwaar beschadigd. Na de oorlog hielpen soldaten met de wederopbouw en het ruimen van het puin. Zo werd ook gewerkt aan het herstel van het kerkje. Onder het puin werd het grote kruisbeeld teruggevonden. Maar de handen van Jezus waren er niet meer. Alle zoeken leverde niets op. Toen schreef één van de soldaten op de plaats van de handen: “Jullie zijn mijn handen.”’
Wie de liturgie van de Paasdagen volgt, heeft zeker al gehoord dat de Verrezen Christus de leerlingen steeds begroet met de woorden "Vrede zij u!" Dat is anders dan "Ik wens je een goede dag toe!". Er wordt specifiek "vrede" toegewenst. Nu is vrede tegelijk zéér populair (ik denk aan een Amerikaanse komische speelfilm waarin de kandidaten voor een missverkiezing een wens mogen uitspreken. Elk wenst "wereldvrede" en krijgt applaus. Als iemand zegt "beter paroolvoorwaarden voor gevangen", volgt een ijzige stilte, waarna de kandidaat geschrokken aanvult "... en wereldvrede"! Stromachtig applaus!) en tegelijk is het onbekend. Want wat wil vrede voor ons vandaag zeggen? Het einde van de oorlog (als dat in ons geval die tegen het coronavirus zou zijn, zou dat mooi meegenomen zijn, tenminste als wij het zijn die winnen) maar is dat iets voor een dagelijkse wens? Als het nu zou gaan over "innerlijke vrede", dan wordt het zeker al mooier. Innerlijke vrede: geen angst, verdriet, woede, schuld... 'thuis bij jezelf'... Het doet me denken aan een bericht van iemand die treurde over de covidtoestand, maar aanvulde dat we tegelijk toch veel wél hebben: telefoon, internet, voeding... wat elke klacht relativeert. Ik was getroffen. Is "tevreden" ook niet een vorm van "innerlijke vrede"? Wat ben je zonder? Als straks de restaurants terug open gaan, waarop ook ik hoop, zullen we dan allemaal volmaakt gelukkig zijn? Ook dan zijn er problemen en zullen mensen klagen... Wie de kunst van de tevredenheid niet kent, blijft onvoldaan... Waar haal je die innerlijke vrede vandaan? Je kunt ze niet maken. Je moet ze krijgen. Zou het toeval zijn dat Jezus na de begroeting zijn wonden toont? Misschien is het wel via de weg van het lijden van (of voor) de ander, dat een mens echte vrede vindt.
Onlangs kregen we van een bloglezeres een bemoedigend filmpje met gepaste muziek. De titel van het filmpje is: ‘Niet alles zit op slot’. U kan het hieronder bekijken. We krijgen mooie beelden te zien, die ons duidelijk maken dat niet alles op slot zit in deze coronatijd. Ondanks zovele zaken die gesloten zijn, zovele dingen die niet mogelijk zijn, is er gelukkig nog heel veel dat niet ‘op slot’ zit, dat wél mogelijk is: de zonsopgang zit niet op slot, vriendschap zit niet op slot, creativiteit en verbeelding, hobby's, muziek… het zit allemaal niet op slot. Een goed gesprek kan je nog steeds hebben, al is het per telefoon of via skype. Maar ook bidden, dromen, vriendelijkheid, lente, bloesems… het zit allemaal niet op slot, het kan allemaal. Aan het einde van het filmpje krijgen we de goede raad: ‘tel niet alle dagen maar laat alle dagen tellen’. Ondanks vele dingen die niet kunnen, is er toch nog heel veel dat wél kan. Dat is bemoedigend. Dat mogen we niet vergeten, dat kan onze dagen doen tellen. Niet alles zit op slot. Daaraan moest ik ook denken toen ik het evangelie van de paaswake (Marcus 16, 1-7) en van paasdag (Johannes 20,1-9) las: het graf van Jezus zat ook niet op slot. De steen vóór het graf was weggerold. Het graf was leeg. Christus is verrezen. Hij kon niet opgesloten worden in een graf. Hij laat zich niet tegenhouden door een grafsteen. Maar Hij laat zich ook niet tegenhouden door gesloten deuren. In het evangelie van de voorbije zondag, Beloken Pasen (Johannes 20, 19-31), lezen we: “Hoewel de deuren gesloten waren, kwam Jezus binnen, ging in het midden van de leerlingen staan en zei: vrede zij u.” De verrezen Jezus laat zich niet tegenhouden door wat op slot zit. Hij wil ook in ons bestaan, in onze woning, in ons samenleven binnenkomen en ons zijn vrede toezeggen, deuren opengooien, toekomst maken. Door Jezus’ verrijzenis weten we: het leven zit niet op slot.
Al meer dan een jaar is ons leven ondersteboven gedraaid. Alles wat vreugde gaf en deugd deed kon plots niet meer. Tijdens de eerste lockdown heb ik mijn kinderen en kleinkinderen niet gezien, tenzij online, maar we weten allemaal dat dit de huidhonger niet stilt. Er was eventjes een moment van versoepeling en dat was een verademing, tot de tweede golf er aan kwam... Waarom die keuze maken om afstand te houden om elkaar niet lijfelijk te ontmoeten? Ik denk dat dit enkel en alleen te maken heeft met 'graag zien'. Er mee helpen voor zorgen dat zij, maar ook de anderen, niet ziek worden. Voorbij gaan aan je eigen behoefte aan nabijheid. Deze week voelde ik mij daarin gedragen door een stukje dat ik las uit de bijbel. Het evangelie over de roeping van de leerlingen vertelt hoe Jezus langs het meer van Galilea liep en de vissers die hun netten spoelden aansprak: "Komt, volgt Mij; Ik zal maken dat gij vissers van mensen wordt". Wat daarop volgde raakte mij die dag het meest: “Terstond lieten zij hun netten in de steek en volgden Hem.” Wat was het dat hen zo snel deed beslissen om mee te gaan, om hun leven ondersteboven te laten draaien en Jezus te volgen? Wat maakte Jezus de moeite waard om alles op te geven en Hem te volgen? In ieder geval geloofden ze in Hem. Is dit geen teken van 'graag zien'? Door hun antwoord maakten ze de keuze om mee te bouwen aan een groter geheel, aan een nieuwe toekomst. Is het ook niet dat groter geheel, een toekomst voor deze wereld, voor mijn kinderen en kleinkinderen dat aan de basis ligt van onze keuze om tijdelijk afstand te houden?
De zondag na Pasen heet ‘Beloken Pasen’. ‘Beloken’ is een oud woord dat waarschijnlijk te maken heeft met het woord ‘luik’ (bv een vensterluik). Een luik dient om iets af te sluiten. Op Beloken Pasen wordt de paasweek afgesloten. De acht dagen van Pasen tot en met Beloken Pasen worden beschouwd als één grote feestdag. Acht dagen lang vieren we feest omdat Christus leeft en wij leven met Hem. En daarna is het nog niet gedaan. Want dan volgt de paastijd, tot en met Pinksteren. En bovendien is elke zondag in het jaar een paasdag. Eigenlijk vieren we Pasen een heel jaar lang. De verrijzenis van Jezus en ons nieuwe leven met Hem staan centraal in ons geloof. Christenen zijn paasmensen. Maar de paasweek – de week van Pasen tot en met Beloken Pasen – is dus een echte feestweek. Dit jaar kunnen we weer niet naar de kerk komen, maar laten we ons toch in gebed verbonden weten met al die christenen die overal ter wereld Pasen vieren en die proberen te leven als paasmensen – mensen die leven brengen- ook in moeilijke omstandigheden. Het evangelie van Beloken Pasen kan ons daarbij inspireren. Elk jaar wordt op deze zondag hetzelfde evangelie gelezen : het evangelie van de ‘ongelovige Tomas’, zoals nogal eens wordt gezegd. In dit evangelie wordt verteld hoe de verrezen Jezus bij de apostelen komt « op de avond van de eerste dag der week ». Dat is dus de zondag van Pasen. Maar de apostel Thomas was er toen niet bij. Als de andere apostelen hem later vertellen wat er gebeurd is, kan hij dat niet aannemen. Maar dan vertelt het evangelie : « acht dagen later waren Jezus’ leerlingen weer in het huis bijeen, en nu was Tomas erbij ». En daarom wordt dit evangelie op de achtste dag van Pasen, op Beloken Pasen, gelezen. We vernemen hoe nu ook Tomas de verrezen Jezus herkent. Jezus zegt hem de bekende woorden : « Omdat ge Mij gezien hebt, gelooft ge ? Zalig die niet gezien en toch geloofd hebben ». Deze woorden zijn ook omwille van ons gezegd. Want wij kunnen Jezus niet zien zoals de apostelen Hem zagen. Maar wij kunnen zijn aanwezigheid wel ervaren in het gebed en in de dienstbaarheid aan en de zorg voor onze medemensen. En moge de tijd vlug komen dat we Hem weer mogen ontmoeten in de eucharistie. De zondag van Beloken Pasen kreeg enkele jaren geleden ook een tweede naam : ‘zondag van de goddelijke barmhartigheid’ omwille van de devotie tot Gods barmhartigheid in Jezus, verspreid door de Poolse heilige zuster Faustina. Je zou hiernaar een verwijzing kunnen zien in het eerste deel van het evangelie, waar Jezus zegt aan zijn apostelen en zo aan de Kerk : « Vrede zij u. Zoals de Vader Mij gezonden heeft, zo zend Ik u…Ontvangt de heilige Geest. Als gij iemand zonden vergeeft, dan zijn ze vergeven… ». Jezus schenkt ons zijn vrede. De vrede van Gods aanwezigheid en zijn barmhartigheid. Hij geeft ons altijd weer een nieuwe kans, een nieuwe begin. Dat mag de Kerk ons toezeggen. Dat is haar ‘dienstwerk’. Daartoe is zij gezonden. En daartoe zijn wij allen gezonden : omdat God ons in Jezus steeds weer een nieuw begin schenkt, kunnen ook wij elkaar een nieuw begin geven, leven brengen, paasmensen zijn, getuigen van de goddelijke barmhartigheid.
Ik weet niet of jij vorige week naar de Passion hebt gekeken op de Nederlandse TV, het jaarlijkse spektakel waarbij zangers en acteurs het lijdensverhaal van Jezus spelen doorspekt met hedendaagse popliedjes. ‘You love it or You hate it’. Ikzelf ben een fan vanaf het eerste uur. Het ruikt wat naar kitsch, maar het valt mij telkens weer op hoeveel mensen gegrepen worden door deze voorstelling, of ze nu gelovig zijn of niet. Dit jaar was het in Roermond, weliswaar zonder publiek omwille van de gekende redenen, maar daarom niet minder indrukwekkend. Integendeel zelfs. Ik vond het dit jaar één van de sterkste edities die ik ooit gezien heb. Een heel mooi moment was dat waarop zanger Rob Dekay die Judas speelde het lied ‘Ik ben maar een mens’ zong, een vertaling van het nummer ‘Human’ van Rag’n’Bone Man. Moeilijk om zo’n sterk nummer te vertalen, maar het resultaat mag er best wezen. Je kan het hieronder beluisteren en bekijken. In dat lied verontschuldigt Judas zich voor wat hij doet, omdat hij tenslotte toch ook maar een mens is. Hij verschuilt zich dus achter zijn mens-zijn om zijn fout goed te praten. Hoe herkenbaar is dit niet. Hoe vaak zeg ik, na het maken van een kleine of grote misstap, ook niet dat ik slechts een mens ben en dus niet perfect ben? Op zich is het niet verkeerd om te erkennen dat we slechts mens zijn. Was dit trouwens niet de oproep aan het begin van de veertigdagentijd waar we hoorden ‘mens, gedenk dat je stof bent’? En wordt in Psalm 131 niet diegene geprezen die niet hoger reikt dan hij kan? Jouw eigen menselijkheid erkennen is goed en getuigt van een grote wijsheid. Het verhaal van Icarus die zijn vleugels aan de zon verbrandt is hierbij een goede richtingwijzer. Maar worden we anderzijds als mens ook niet opgeroepen om juist te ‘excelleren’ in ons mens-zijn? Prijst de psalmist niet in psalm 139 hoe wonderlijk God ons wel gemaakt heeft? We zijn dus tot heel wat in staat! En als we ons mens-zijn ten volle beleven en leven zoals God ons heeft bedoeld, dan komen we in zekere zin als mens dichter bij het goddelijke. Wij mensen zijn immers geschapen als beeld en gelijkenis van God, dus hoe meer we ten volle mens zijn, hoe meer ook dat goddelijke in ons aan het licht komt. Het meest nog komen we dicht bij dat goddelijke via de liefde. Want is de liefde niet juist zo eigen aan een mens? En merken we niet dat die liefde vaak iets goddelijks heeft? Diegene die daar wonderlijk in slaagde, is zonder twijfel Jezus. Hij beleefde als mens liefde tot het uiterste, zijn liefde was goddelijk. Dat God hem heeft doen verrijzen is dan ook een soort goddelijke goedkeuring, alsof God daarbij zegt: deze Jezus is werkelijk een mens naar mijn hart. Laten we dus ten volle erkennen dat we mens zijn, niet om ons erachter te verschuilen, maar om juist in ons mens zijn een glimp van het goddelijke te doen oplichten. En hierbij kan Jezus onze leidsman zijn.
Gelukkig brengt de maandspreuk van Bond zonder Naam inspiratie om te schrijven voor deze blog. De spreuk (in groene letters!) zie ik als ik aan mijn bureau zit. Zo word ik er aan herinnerd dat geluk te vinden is in kleine dingen. In deze coronatijd met al zijn beperkingen is het een rijkdom om dit steeds opnieuw te mogen ervaren. Om enkele voorbeelden te noemen: vrienden die blij zijn met een berichtje, een telefoontje om te vragen hoe het met hen gaat. Vrienden die mij vragen of alles oké is en samen uitkijken naar het weerzien. Mijn petekind die als paaswens foto’s stuurt van haar babydochtertje omdat we elkaar op dit moment niet fysiek kunnen ontmoeten. Zij vind het ook super dat ik al mijn eerste coronavaccin krijg, zo is er uitzicht om mekaar in de toekomst toch terug te kunnen zien. Als thuisverpleegkundige is zij al volledig gevaccineerd. Lentewandelingen kunnen maken. En tijdens de wandelingen mogen genieten van de bloesems en de ontluikende natuur. Vanuit mijn keuken de mussen, mezen, een roodborstje, … zien genieten van hun vogelbadje, zeker op de voorbije zonnige dagen. Idem voor mijn kanarievogel maar dan binnen. Iemand die zijn of haar waardering uitspreekt voor het werk dat je doet en dat op mijn beurt voor hem of haar mogen doen. En zo zijn er nog veel dingen!
Ik wens dat voor ieder u ‘klein geluk ook groot geluk’ mag zijn.
Bent u al ingeschreven op Qvac? Of nog beter: bent u al gevaccineerd of opgeroepen? Er komt, ondanks de Paassneeuw, stilaan een soort koorts over het land, "het einde" komt in zicht en het kan niet snel genoeg gaan. Qvac zou amper enkele weken winst kunnen opleveren, maar honderdduizenden komen ervoor in beweging. In het Terkamerenbos mislukt een één april grap 'grandioos', want het feest gaat toch door - met alle gevolgen vandien. Ook elders is René Magritte niet ver weg: paarden alleen op pad langs Brusselse Boulevards, een kameel en een dromedaris een dagje stappen op het platteland. Worden we gek? Het gehate virus - en de zo mogelijk nog meer gehate lockdown - lijken stilaan op hun retour en het is nog een kwestie van maanden, vooraleer het ergste achter de rug is. Het kan niet snel genoeg gaan nu. We hebben voor de tweede keer Pasen gevierd. Eigenlijk zijn we nog steeds bezig, want het Paasfeest duurt vijftig dagen en de eerste week daarvan is eigenlijk elke dag Pasen. We vieren dat de dood is overwonnen. Raar eigenlijk: die kerkelijke feesten hebben vaak een streepje 'voor': terwijl iedereen nog bezig is met snakken naar het einde van de lockdown, viert de Kerk al de overwinning van het Leven. Het is, toegegeven, niet altijd een heel uitbundig vieren, het gaat om een vreugde van de binnenkant, die je in de diepte op het spoor komt. Het vraagt, zoals dat bij kerkelijke feesten altijd het geval is, dat je er aandacht voor hebt en de tijd neemt om erbij stil te staan. Waarom zouden we zo onhoudbaar smachten naar een voorbij gaande voldoening die er over enkele maanden mogelijks aankomt, als we de echte vreugde nu al kunnen vinden?
Een pastoor merkt tijdens de mis dat een dame die vlak voor hem zat gedurende zijn preek heel de tijd in stilte zat te snikken en te wenen. Haar tranen waren niet te stelpen. Na de mis gaat de pastoor naar de dame toe en vraagt: “Mevrouw, ik zag u almaar wenen tijdens mijn preek. Is er misschien iets dat u getroffen of ontroerd heeft?”. “Och, meneer pastoor”, zegt de dame, “dat is het niet. Maar u doet mij denken aan mijn zoon. Die is ook priester en die kan ook niet preken”.
Een grapje uit de tijd van het rijke roomse leven. We mogen al eens lachen. Zeker in de paastijd. In de Middeleeuwen was er trouwens de ‘paaslach’, in het Latijn: ‘risus paschalis’. Vóór de mis op eerste of tweede paasdag ging de priester tussen de mensen staan en vertelde enkele moppen, waardoor het kerkvolk in lachen uitbarstte. Want op Pasen mocht er terug gelachen worden, na de ernst van de vasten. Bovendien, God had zelf de grootste grap ooit uitgehaald: Hij had de duivel om de tuin geleid. Die dacht dat hij gewonnen had, toen hij Jezus ter dood had kunnen laten brengen. Maar God was slimmer geweest: Jezus is verrezen. Daar had de duivel niet aan gedacht: dat iemand uit de dood zou kunnen opstaan! Zo had God de duivel voor de gek gehouden en belachelijk gemaakt. Al zijn moeite was voor niets geweest. Daar mag eens goed om gelachen worden. De gedachte dat God de duivel heeft bedrogen door de verrijzenis van Christus is trouwens door een aantal kerkvaders ontwikkeld. De ‘risus paschalis’ is in onbruik geraakt na de Middeleeuwen. De moppen werden al eens te plat of aangebrand. De reformatie kon er niet mee lachen en de contra-reformatie vond het maar niets. En toch. Lachen is gezond. Er bestaat zelfs een ‘lachtherapie’. Je kan ook ‘lachen in al je ellende’. En je hebt natuurlijk vele soorten van lach. Je hebt de paaslach, maar ook de paasglimlach. Laten we in deze corona-paastijd eens één en ander uitproberen. Hoe dan ook, beter een mop dan gemopper.
De kortste preek. Titel: de dood van Jezus. Inhoud: is anders uitgedraaid. Amen.
Pastor Benno.
De bisschop van Passau in Duitsland vertelt elk jaar na de paaswake een mopje voor de ‘risus paschalis’. In volgend filmpje gaat het over twee kinderen, Maxi en Julia. Ze mogen voor de eerste keer met hun ouders mee naar de paaswake. Als ze thuiskomen vraagt oma: “En, wat vonden jullie ervan?”. Maxi antwoordt: “het heeft veel te lang geduurd. Ik vond er niks aan”. Julia antwoordt: “Ik vond het geweldig. Al die mensen die de hele tijd zongen “ allee, Julia!”.
Een noodkreet van iemand die ik gisteren opbelde om hem een Zalig Pasen te wensen. Hij is door het leven niet gespaard gebleven en heeft ook zelf soms verkeerde keuzes gemaakt. Maar het is een vechter, in de goede zin van het woord, hij is niet bij de pakken blijven zitten en had net voor de corona ellende begon, alles weer onder controle. Na één jaar binnenblijven, zich aan de regels houden en werken aan zichzelf, werd het hem vorige week teveel. Vandaar die noodkreet. Het deed hem goed dat hij zijn verhaal kon vertellen. Iets wat ik al dikwijls gehoord had maar voor hem zo belangrijk was. Ik dacht daarbij aan de Emmaüsgangers. Jezus liet hen ook hun verhaal vertellen toen hij hen vergezelde ook al wist hij waarover ze het hadden. Nadien verraste hij mij met zijn vraag: "hoe hou jij dat vol?" Een vraag die mij wat uit mijn tent lokte. Want hoe vertel je iemand die in een Goede Vrijdag situatie zit dat het daarna Pasen wordt? Toen ik hem vertelde hoe blij ik was met de vraag en dat dit voor mij heel veel betekende, dat dit voor mij een Paaservaring was, had ik zijn interesse. Van iemand die zich vroeger wentelde in zelfbeklag, is hij nu iemand geworden die interesse toont in iemand anders. Wanneer ik dit hem teruggaf werd het voor hem een Paaservaring. Hij zei: ik ben blij dat ik nog iets kan betekenen voor iemand. Dan zijn we op zoek gegaan naar andere Paaservaringen in het voorbije jaar. Hij heeft daardoor weer hoop gekregen, hij zag weer toekomst en kon het zelfs benoemen. Hij zei: "je weet dat ik niet geloof, maar je hebt mij wel laten zien dat mijn miserie niet het einde is, dat ik telkens kan herbeginnen ".
Ik kon mij geen betere Pasen wensen !
Pastor Mariette
Ps: 's avonds kreeg ik een berichtje dat hij voor het eerst sinds een week weer warm eten aan het maken was.
Zaterdagavond 3 april : Paaswake (Marcus 16, 1-7) Na het gedenken van Jezus’ kruisdood op Goede Vrijdag wordt het stil. Daarom heet de dag die erop volgt: ‘stille zaterdag’. Maar het is een ‘sprekende stilte’, een stilte vol verwachting, zoals mensen stil worden als ze weten dat er elk moment iets heel bijzonders kan gebeuren. De stilte wordt doorbroken door een stem in de avond : « licht van Christus ! ». Zo zingt de diaken of de priester bij het begin van de paaswake, de centrale en belangrijkste viering van het jaar. Waarschijnlijk kunnen we die deze keer weer niet ‘live’ meebeleven, maar we kunnen ze wel volgen op TV of via streaming. En ook op deze manier zijn we verbonden met alle christenen ter wereld die Jezus’ doortocht naar nieuw leven vieren en hun eigen tocht met Hem, die het licht is dat schijnt in de donker van ons bestaan en dat sterker is dan dood en duisternis. In dat licht mogen we ook de lezingen uit het Oude Testament van de paaswake begrijpen en met name het verhaal van de doortocht van de Israëlieten door de Rode Zee : zoals zij door het water van de zee naar de vrijheid trokken, zo zijn wij door het water van het doopsel naar het leven met Jezus in vrijheid getrokken. Daarom worden tijdens de paaswake mensen gedoopt en gedenken de gedoopten hun eigen doopsel. Maar daarmee is onze tocht nog niet ten einde. Ook aan ons wordt in het evangelie van de paaswake gezegd : « Gij zoekt Jezus de Nazarener die gekruisigd is. Hij is verrezen. Hij is niet hier… Hij gaat u voor naar Galilea ; daar zult Gij Hem zien, zoals Hij u gezegd heeft ». Jezus en de apostelen waren afkomstig uit Galilea. Het is de streek waar ze gewoond en gewerkt hebben. Ook wij mogen de verrezen Jezus zien en ontmoeten in ons Galilea, ons dagelijks bezig-zijn, op onze dagelijkse tocht door het leven.
Vandaag, op deze Goede Vrijdag, herdenken wij de kruisdood van Jezus, zijn lijden en sterven. We houden onze ogen op Hem gericht. Maar vandaag wil ik even de blik richten op iemand anders, met name op Maria. Want ook zij speelt in het lijdensverhaal een hoofdrol. Het is een rol zonder woorden, maar des te intenser en vol van betekenis. Hoe verschrikkelijk moet het niet geweest zijn om haar kind zo te moeten zien lijden. Het kind dat ze in haar schoot gedragen heeft, dat ze opgevoed heeft, dat ze heeft zien opgroeien tot de man die hij was. En nu wordt hij zo vernederd, behandeld als het grootste uitschot. Dit heeft hij niet verdiend! Maria moet zonder twijfel gebroken zijn op die Goede Vrijdag. Haar verdriet is uitzichtloos. Zal ze dit ooit te boven komen? Wat opvalt in heel het verhaal van Maria is hoe sterk ze wel is. Daar, temidden het lijden, blijft ze trouw aan haar kind. Ze vlucht niet weg, maar ze staat daar, onder het kruis, ‘Stabat Mater’, zoals zovele componisten het verklankt hebben. Maria heeft een ontzettend incasseringsvermogen en raakt niet verbitterd ondanks al het leed dat haar overkomt. Dit maakt van haar een bijzondere en sterke vrouw. En daarin gaat ze ons voor. Elk van ons maakt pijn en verdriet mee, maar we kunnen elke dag opnieuw kiezen hoe we daarmee omgaan. We hebben het leven vaak te nemen zoals het is, er is niet altijd keuze. Maar we kunnen wel kiezen hoe we er mee omgaan. Maria toont ons een weg waarin ze niet ten onder gaat, maar juist groot wordt temidden het lijden. Maria staat daar, niet als een hopeloze vrouw, maar krachtig. Wie van ons zou niet iets van dat DNA van Maria willen hebben? Ze krijgt bovendien ook een nieuwe opdracht, ze wordt nu moeder van Johannes, en op die manier van alle leerlingen, ook van ons. Zo is er bij Maria reeds toekomst temidden het lijden, zo is er al sprake van verrijzenis voor haar, zelfs op deze Goede Vrijdag. Laten we dus vandaag niet enkel en alleen opkijken naar Jezus, maar ook naar Maria. En om dat te doen, nodig ik je uit te luisteren naar het prachtige Corsicaanse lied ‘Maria sopra la Carpinese’ gezongen door de Corsicaanse polyfoniegroep Barbara Furtuna en begeleid door L’Arpeggiata onder leiding van Christina Pluhar. Het is een lied dat gaat over het lijden dat Maria doorstaat terwijl haar Zoon ter dood gebracht wordt. De zangers roepen haar echter op om toch troost te vinden in alle mooie momenten die ze met Hem beleefd heeft. En ook al versta je geen Corsicaans, deze muziek gaat door merg en been, en je voelt onmiddellijk wat er hier gaande is.
Een Witte Donderdag, helemaal anders dan anders! Vorig jaar was de Goede Week helemaal anders dan gewoonlijk. Niet alleen omwille van de coronacrisis waardoor we voor het eerst niet in de kerk konden vieren, maar ook omdat het dagen van afscheid nemen waren van mijn moeder, die sinds het begin van de lockdown in het ziekenhuis lag. Zij is daar op Stille Zaterdag overleden. Vorig jaar zeiden we: “Volgend jaar zullen we terug samen kunnen vieren.” Maar neen, het coronavirus blijft ons parten spelen. Ook deze Witte Donderdag zullen we niet in de kerk vieren. We worden wel uitgenodigd om de gestreamde, meertalige viering voor Brussel mee te vieren via internet. Zo kan dit een moment van verbondenheid worden over de grenzen van gemeenschappen en talen heen. Is dat juist niet waar God toe oproept?
Witte Donderdag is voor mij ook altijd een ‘donderdag als geen ander’ omdat ik elke keer wordt getroffen door het gebaar van dienstbaarheid in de voetwassing. De laatste jaren, toen we in de kerk konden vieren, was er ook het moment van de voetwassing. Ik was bij degenen die zich de voeten lieten wassen. Telkens begreep ik op dat moment de reactie van Petrus. Want zo’n grote dienstbaarheid als die van Jezus, roept in eerste instantie vragen op. Maar moge mijn antwoord hierop er één zijn van diepe dankbaarheid omdat Jezus in het Laatste Avondmaal toont dat ik als christen geroepen ben tot dienende liefde.
