woensdag 3 augustus 2022

En als "leeg" nu toch eens niet (altijd) zo negatief zou zijn...?

De bekende Zwitsers-Franse architect Lecorbuisier heeft naar verluid één kapel gebouwd - met name in Ronchamps, opgedragen aan "Notre Dame du Haut" - en ik had deze zomer de kans om haar te bezoeken. Het is even wennen aan dit moderne kunstwerk van glas en beton, waar het binnenin relatief donker en helemaal stil is. Wat mij het meeste treft, is dat ze eigenlijk leeg is. Er is wel een hoekje waar banken staan voor het volk, maar dat lijkt wel haast verloren in deze ruimte.
Bij een eerste aanblik stoort de leegte. Wij worden als kind al geconfronteerd met een overvloed van prikkels - of het nu geuren zijn, kleuren, smaken, geluiden... - en de afwezigheid daarvan voelt saai en vervelend (ik moet terugdenken aan mijn eerste jaren als priester, toen ik in de beheerraad zat van een kinderkribbe. De inspectie van het nadien wel eens verguisde Kind en Gezin was langs geweest en had ons een niet zo positief rapport gegeven omdat we nog te veel "bewaarplaats" waren voor kinderen en nog niet genoeg "pedagogisch project" hadden. Er moesten veel meer prikkels aan de kinderen worden geboden, wat de kinderverzorgsters vervolgens zelf hebben moeten leren...).
De leegte van deze gebedsruimte is blijkbaar geen toeval. De Nederlandse auteur en bekeerling Willem Jan Otten gaf vorige maand in een interview in Knack aan (naar aanleiding van zijn boek "Zondagmorgen. Over het missen van God"), dat liturgie saai mag zijn. Het lijkt op vloeken in de kerk: doen we niet alles om onze liturgie levend te maken, en boeiend, bewegend, geanimeerd, visueel, gezongen, swingend, participerend... kortom: prikkelend? En komt deze man, die notabene het katholiek geloof heeft (her-)ontdekt, hier even zeggen dat liturgie saai mag zijn en in wezen saai is...?
Ik denk dat hij gelijk heeft. Je moet het gewoon worden, dat is waar. Ik herinner mij de stille retraitedagen tijdens mijn seminarie tijd, toen ik vocht tegen die leegte en niet wist wat ermee aan te vangen. Tot het wende. En de stilte ging spreken. Een tijdje verwijlen in de 'leegte' van de kapel van Ronchamps doet het 'geraas' van buiten (eigenlijk: van binnen mijn hoofd...) geleidelijk stil vallen en brengt mij bij degene die daar van Eeuwigheid al is. Tijdloos en niet voortdurend (over-)prikkelend. Zou je de leegte moeten leren om God te horen?

Tony, pastor

Kapel van Ronchamps, opgedragen aan Notre Dame du Haut