donderdag 27 januari 2022

Het geluk volgens Thomas van Aquino

Vandaag op 28 januari vieren we de feestdag van de grote theoloog Thomas van Aquino (1225 – 1274). Vroeger werd zijn feestdag gevierd op 7 maart, zijn sterfdag, maar sinds de zestiger jaren vieren we zijn geboortedag op 28 januari. Het belangrijkste werk van hem is zonder twijfel de Summa Theologiae, een overzicht van de christelijke geloofsleer, dat hij rond 1273 schreef. In dit omvangrijke boek bespreekt Thomas zo’n beetje alle vragen waar je als gelovig mens mee te maken krijgt. In dit boek baseert hij zich op de filosofie van Aristoteles om het christelijk geloof uiteen te zetten. Daarmee is hij tot op de dag van vandaag een van de invloedrijkste theologen uit de geschiedenis.
Eén van de centrale vragen in zijn werk, naast tal van andere, is: hoe wordt de mens gelukkig? Thomas probeert te laten zien hoe je stapsgewijs een antwoord op zo’n kwestie kunt geven. Thomas wikt en weegt, en neemt de lezer mee in zijn gedachtegang. Hij stelt uiteindelijk vast dat eigenlijk alle menselijke handelingen impliciet geluk beogen, ook al wil dat niet zeggen dat alle handelingen het geluk ook daadwerkelijk dichterbij brengen. Zo ondergraven sommige mensen hun eigen geluk, omdat ze het zoeken in iets dat eigenlijk slecht voor hen is. Maar uiteindelijk zijn alle mensen toch allemaal gericht op hetzelfde, namelijk werkelijk volmaakt geluk. De prangende vraag komt dan op: kan een mens dat geluk wel bereiken? Voor Thomas is het uiteindelijke geluk de kennis van God.
Voor Thomas is de zoektocht naar geluk namelijk pas af als je God kent. Pas dan is er niets meer om te onderzoeken of naar te streven. Het belangrijkste punt hierbij is dat voor hem de menselijke zoektocht naar geluk uiteindelijk gelijk staat aan de zoektocht naar God. Dat doorkruist alle maakbaarheid: wij zullen nooit op eigen kracht God kunnen vinden, en dus ook nooit op eigen kracht werkelijk gelukkig kunnen zijn. Werkelijk gelukkig worden we pas als God zichzelf aan ons laat kennen. Op die manier ontkracht Thomas wat de maakbaarheid van het geluk zoals wij dat vaak vandaag te horen krijgen. Geluk valt je dus in zeker zin te beurt, je moet er ontvankelijk voor zijn.
Trouwens, Thomas van Aquino heeft ook prachtige liturgische teksten geschreven. Zo één is bijvoorbeeld op muziek gezet. Je kan het hier beluisteren en bidden (en voor een Nederlandse vertaling kan je hier terecht: https://nl.wikipedia.org/wiki/Adoro_te_devote)

Pastor Gino